u88 Cửa An Hòa, nơi vua Lê Thánh Tông dựng cờ Thiên tử
Đăng ngày:
Đổ về cửa biển An Hòa còn có một dòng thủy lưu cận biển là sông Trường Giang, nối thông cửa An Hòa ở phía nam với cửa Đại (TP.Hội An, Quảng Nam) ở phía bắc. Hợp nước với dòng Trường Giang trước khi ra biển là sông Tam Kỳ và nhiều con sông nhỏ phát nguyên từ vùng núi đồi thấp phía tây, nên các nhà địa lý học thường gọi là hệ thống sông Trường Giang - Tam Kỳ. ẢNH: TẤN VỊNH Sách、Đại Nam nhất thống chí của Quốc sử quán triều Nguyễn viết về cửa biển này như sau: "Ở cách huyện Hà Đông 62 dặm về phía đông, lại có tên là cửa biển Hiệp Hòa, là chỗ hai dòng sông Bến Ván và Tam Kỳ ra biển, cửa lạch rộng hơn 40 trượng, thủy triều lên sâu 6 thước, thủy triều xuống sâu 4 thước 5 tấc. Đầu đời Gia Long đặt một viên thủ ngữ và một viên hiệp thủ với thủ binh để tuần phòng ngoài biển. Lại có cửa biển Tiểu Áp cách cửa biển Đại Áp chừng 7 dặm, khoảng đời Minh Mạng bị cát lấp nên thủ sở hợp vào với thủ sở Đại Áp". Trong cuốn、Nghiên cứu bản đồ các cửa sông, hải cảng Việt Nam thế kỷ XV - một ấn phẩm về địa lý học lịch sử, bản đồ học lịch sử, và lịch sử giao thông VN thời cận đại của học giả người Pháp Gustave Dumoutier xuất bản lần đầu năm 1895 đã đề cập đến cửa biển này bằng tên gọi Hòa Hợp môn . Hải môn ca、là bài ca có 48 câu lục bát bằng chữ Nôm, lấy từ sách Thông quốc duyên cách hải chữ, bản chép tay của Viện Khảo cổ Sài Gòn. Năm 1972, khi cho xuất bản cuốn , giáo sư Nguyễn Văn Sâm có ghi lại bài Hải môn ca, cũng với các chú thích của giáo sư Bửu Cầm. Bài ca mô tả hành trình của các lái buôn ghe bầu Đàng Trong từ Bố Chính đến Cao Miên , nhắc đến các cửa biển từ châu Bố Chính cho đến trấn Biên Hòa , trong đó có những câu nhắc đến hai cửa biển、khác nhau là An Hòa và Hiệp Hòa: Đại Chiêm cửa ấy phỏng đi một ngày. Hiệp Hòa bên nọ, này đây An Hòa" Chú thích của giáo sư Bửu Cầm cho biết: Hiệp Hòa "tức cửa Đại Áp của Tam Kỳ, Quảng Nam", còn An Hòa là "một cái vịnh ở Tam Kỳ, Quảng Nam" . Đại Nam nhất thống chí và、Hải Môn ca、có sự khác nhau khi xác định tên gọi, vị trí cửa An Hòa và cửa Hiệp Hòa. Phải chăng ở đây có sự nhầm lẫn hoặc biến động thiên nhiên đã khiến một trong hai cửa biển gần nhau mất dấu, một thực trạng vẫn thường xảy ra ở các cửa biển miền Trung? Một bản địa bạ hiện đang được lưu giữ tại Trung tâm lưu trữ quốc gia I, sao y bản chính năm Tự Đức thứ 26 , cho biết: Hơn 2 thế kỷ trước, An Hòa là tên của một tổng thuộc phủ Thăng Hoa. Người dân An Hòa chuyên nghề đánh bắt thủy hải sản, sống rải rác phía nam sông Trường Giang đến cửa An Hòa. Thuộc vào tổng An Hòa có một làng tên là An Hòa. Địa phận của làng được mô tả: phía đông giáp bãi biển; phía tây giáp sông Trường Giang lấy sông làm giới; phía nam giáp cửa cảng Đại Áp, cũng giáp sông, lấy sông biển làm giới; phía bắc giáp với chỗ cát trắng xứ Long Phước xã Diêm Điền cũng thuộc tổng An Hòa thuộc Hà Bạc, từ bờ sông ngã ba Ổ Gà cho đến cát trắng ngoài biển hai xã lập trụ gỗ làm giới. Những miêu tả như vậy cho thấy vị trí địa lý của làng An Hòa mang đặc thù của vùng giao thoa sông biển, nơi hội lưu của các con sông Trường Giang, Tam Kỳ, An Tân và một số sông, suối nhỏ trước khi đổ ra cửa An Hòa. Đây là một làng có sông, có biển và cùng với đó là những động cát, hòn nổi cửa sông, rừng ngập mặn, ghềnh đá. Vào thời điểm thiết lập địa bạ, làng An Hòa có đình, chùa, miếu thờ Thành Hoàng, đền thờ Quan Thánh đế quân , lăng thờ cá Ông . ghi nhận một sự kiện lịch sử diễn ra ở vùng đất này vào cuối thế kỷ 15, đã từng được chép trong : "Sử chép vua Lê Thánh Tông đi đánh Chiêm Thành, sai bọn du kích tướng quân Lê Hi Cát đem châu sư nhân đêm ra cửa biển Cựu Tọa vào Sa Kỳ để chặn đường về của giặc; vua lại đem châu sư ra hai cửa biển Tân Áp và Cựu Tọa dựng cờ Thiên tử, binh sĩ nổi trống hò reo tiến vào cửa biển Thái Cần. Tân Áp, Cựu Tọa tức là Đại Áp, Tiểu Áp bây giờ; Thái Cần tức là cửa biển Thái Cần, tỉnh Quảng Ngãi". Như vậy, theo chính sử, nơi vua Lê Thánh Tông đóng đại bản doanh, "dựng cờ Thiên tử" chính là cửa biển Đại Áp và cửa Thái Cần mà không phải là ở Vạn Tường như một số tác giả gần đây đã viết. Cửa Tiểu Áp, người địa phương gọi là Cửa Lở. Cửa biển này khi lở khi bồi, vị trí vùng lở dịch chuyển theo thời gian; hiện nay cửa Tiểu Áp chỉ cách cửa An Hòa bởi một hòn núi nhỏ, tên là Bàn Than. Đại Nam nhất thống chí gọi là núi Phú Xuân, mô tả khá cụ thể: "Núi Phú Xuân: có tên là núi Bàn Than ở cách huyện Hà Đông 50 dặm về phía đông nam, nằm kề bãi biển cửa Đại Áp về phía bắc; mạch núi nguyên từ núi Chủ sơn kéo về chia ra, quanh co các xã Hòa Vấn và Phú Hòa đến thôn Phú Xuân hạ thì nổi vọt lên một ngọn hình lớn mà tròn, sắc đá đen như than, đứng xa thấy đỉnh núi bằng mà đen, như cái mâm than, nên gọi tên thế; phía đông nam có một dải lũy cổ dấu vết vẫn còn, lại ngoài bãi biển về phía đông nam kết thành nhiều đảo, có hòn Măng, hòn Rùa, hòn Dương". ẢNH: TẤN VỊNH Theo các nhà địa chất, khu vực Bàn Than là một thềm biển cổ có niên đại đến 400 triệu năm, có hơn 90 ha rạn san hô bao quanh. Tại đây có một vách đá màu đen dài hơn 2 km, cao khoảng 40 m, xếp chồng lên nhau, nhiều hình dạng cùng nhiều vết hằn do tác động của sóng và gió. Hình dạng và màu sắc các bậc đá ở đây thể hiện quá trình tiến hóa vỏ trái đất, liên quan tới sự hình thành và tách giãn Biển Đông. Vì vậy, hệ thống Bàn Than là di sản địa chất độc nhất vô nhị, không chỉ của Quảng Nam mà còn của cả nước. Tháng 2.2023, quần thể danh thắng Bàn Than cùng 2 đảo nhỏ lân cận là Hòn Mang và Hòn Dứa đã được Bộ VH-TT-DL xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia. Trên dải bờ biển Quảng Nam, Quảng Ngãi, đoạn từ cửa An Hòa cho đến cửa Sa Kỳ có nhiều vịnh nước sâu đã được đầu tư xây dựng các cảng biển lớn giữ vai trò quan trọng về giao thương hàng hải trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực trọng điểm kinh tế miền Trung. .push {、//Nếu k chạy ads thì return if、return;、var mutexAds = ' if {、var childNodes = content[0].childNodes; for {、var childNode = childNodes[i]; if == 'div') { // kiem tra xem co la anh khong? if >= 0) {、isPhotoOrVideo = true; }、}、try {、if && && !isPhotoOrVideo) { arfAsync.push; }、break;、}、}、catch { }、}、}、});、function htmlToElement { var template = document.createElement; return template.content.firstChild; }
Bãi đá Bàn Than
Văn học Nam Hà
"Đà Nẵng cửa đặt tuần ty,
Thủy hành trót một canh chầy,
Như vậy, giữa
Cảng Kỳ Hà、ẢNH: TẤN VỊNH
Sách、Đại Nam nhất thống chí
Đại Việt sử ký toàn thư
Núi Bàn Than trong
Cảng Chu Lai - Trường Hải
//Chèn ads giữa bài
var content = $;
var isPhotoOrVideo = false;
var type = $.attr + '';
if {、childNode.after);
template.innerHTML = html;